در کودکان بعد از 6 سالگی که دندانهای شیری و دائمی با هم جابجا می شوند ممکن است مشکلاتی پیش بیاید. اگر دندانهای شیری سریعتر از آماده شدن دندانهای دائمی جایگزینشان برای روییدن، بیرون بیایند، ممکن است دندانهای دیگر برای پر کردن این فضای خالی کج شوند. برای جلوگیری از کج شدن و بهم ریختگی دندانهای دائمی درکودکان از وسیله ای به نام فضا نگه دار استفاده می گردد. این وسیله درمانی انواع گوناگونی دارد. در صورت نیاز به این وسیله به تشخیص پزشک متخصص ارتودنسی بسته به شرایط دهان و دندان کودک از انواع مختلف آن استفاده می‌کند. در این مقاله از وب سایت دندانپزشکی فربد به فضا نگهدار و انواع آن می‌پردازیم. پس تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

چرا باید از فضانگهدارنده دندان استفاده نمود؟

یک دندان شیری معمولاً هنگامی می‌افتد که دندان دایمی جایگزین آن شروع به رویش نموده و آن را به طرف خارج هل داده و جایش را بگیرد. متأسفانه ممکن است برخی از کودکان به دلایل مختلفی مانند: شکستگی، ضربه و پوسیدگی دندان‌هایشان را زودتر از موعد از دست بدهند. در این مواقع دندانپزشکی اطفال برای اینکه فضا برای رویش دندان های دایمی جانشین دندان های شیری از دست نرود و همچنین برای جلوگیری از مشکلات ارتودنسی در آینده، توصیه می‌کنند از وسیله ای به نام فضانگهدارنده استفاده شود. همچنین توصیه می‌گردد دندان‌های شیری تا حدامکان ترمیم و نگهداری شوند.

برخلاف باوراشتباه خیلی از افراد دندان‌های شیری بی‌ارزش نیستند بلکه بسیار حائز اهمیت هستند. این دندان ها به کودکان کمک می‌کنند غذا بخورند و شیرین زبانی کنند. بنابراین وقتی یک یا تعدادی از دندان‌های شیری پیش از موعد در اثر پوسیدگی، ضربه و یا هر دلیل دیگری از دست می‌روند باید به فکر جایگزین کردن آنها و حفظ فضای آنها باشیم. یکی از درمان های موثر برای این منظور فضا نگهدارنده می‌باشد.

دردسرهای بی‌دندانی کوچولوها

یکی از دردسرهای دندانی برای کودکان که والدین هم باید به آن توجه داشته باشند این است که اگر یک یا چند دندان شیری زودتر از زمان معمول از دست داده شوند دندان‌های کناری کودکان ممکن است به داخل فضای خالی حرکت کرده و خم و کج شوند. ضمناً دندان‌های موجود در فک مقابل هم ممکن است به سمت این فضای خالی حرکت نمایند. زمانی که دندان‌ها فضای به وجود آمده از کشیده شدن دندان شیری را پر و اشغال نمودند، دیگر فضایی برای رویش دندان دایمی جانشین آن که قرار است چند سال بعد رویش نماید باقی نمی‌ماند و ناچاراً یا نهفته باقی می‌ماند و یا کج درآمده و ردیف دندان‌ها را به هم می‌زند و در نتیجه نیاز به درمان ارتودنسی پیش می‌آید.

فضا نگهدارنده‌ چیست؟

فضا نگهدارنده‌ها ابزارهای کوچکی هستند که از جنس فلز یا مواد پلاستیکی هستند. فضا نگهدارنده ها به خوبی با وضعیت دهان بیمار تطابق می‌یابند. اکثر کودکان ظرف چند روز اول خود را با این وسیله وفق داده و به آن عادت می‌کنند. یکی از وظایف اصلی فضا نگهدارنده‌ها حفظ و نگهداری فضای حاصل از کشیدن دندان‌های شیری می‌باشد ودر نتیجه از حرکت کردن دندان‌های کناری به داخل آن نیز ممانعت می‌شود. و نهایتاً دندان های دایمی جانشین شونده در سن مناسب و در جای خود رویش می‌کنند. استفاده از این دستگاه‌ها به منظور حفظ فضای به وجودآمده، برای کودکان بسیار راحت‌تر و قابل قبول ‌تر خواهد بود تا اینکه بعداً در آینده مجبور باشند با استفاده از دستگاه‌های ارتودنسی دندان‌ها را به جای خود هدایت کنند.

انواع فضا نگه دارنده دندان

به طور کلی این ابزار درمانی دو نوع دارد، ثابت و متحرک. در برخی منابع به گونه دیگری هم تقسیم بندی شده اند. از نظر مواد تشکیل دهنده تقسیم بندی ها به گونه ای است که این  ابزار از جنسهای مختلفی همچون فلز، پلاستیک و یا ترکیبی از هر دو می‌باشد. در این مطلب راجع به تقسیم بندی این ابزار دهانی از نظر ثابت و متحرک بودن آن صحبت می نماییم.

 فضا نگهدار غیر ثابت

فضانگهدار غیر ثابت وسیله ای مشابه ابزارارتودنسی می‌باشد. معمولا این نوع فضانگهدار از جنس آکریلیک می‌باشد. این وسیله در برخی مواقع بخصوص زمانی که دندان های زیادی افتاده باشند، مانند دندان های مصنوعی می‌باشد. یک سری نکاتی که دراستفاده از این وسیله باید بدانید به شرح ذیل می‌باشند:

این وسیله 14 ساعت در طول شبانه روز باید درون دهان باشد.

حتما باید بعد از تغذیه شست و شو گردند.

مانند دندانهای مصنوعی، وقتی که از آنها استفاده نمی‌گردد باید درون آب قرار داده شوند.

این وسیله معمولا در کودکان بزرگتری که چند دندان ندارند به کار می‌رود.

 فضا نگهدار ثابت

این نوع از فضا نگهدارها با استفاده از چسب های مخصوصی درون فضای خالی دندان کودک قرار می‌گیرند. وقتی که وسیله ارتودنسی با این چسبها به دندان ها می‌چسبد، دیگر وسیله ای از بین دندانها بیرون نمی‌آید و یا جابجا نمی‌شود. از این وسیله برای دندانهای عقب کودکان نیز می‌توان استفاده نمود.

این نوع فضا نگهدارنده خود به دو گروه یک طرفه و دو طرفه تقسیم می گردد. همانطور که از اسم این ابزارها معلوم است فضانگهدار یک طرفه از یک طرف درون دندان ها فیکس می‌گردد. دو طرفه هم از دو طرف درون دندان فیکس می‌گردد.

بسته به تعداد دندانهایی که افتاده اند و محل دندان ها، متخصص ارتودنسی یکی از انواع نگهدارنده ها را انتخاب نموده و به کار می‌گیرد. در قسمت زیر مهمترین و رایج ترین انواع این وسیله دهانی را برایتان شرح می‌دهیم.

فضا نگهدار ثابت باند و حلقه

این نوع از نگهدارنده­ها از سیم فولادی ضد زنگ ساخته می­شوند. این وسیله توسط باند ارتودنسی نگهداری می­شود. باند ارتودنسی زمینه رشد دندان­های دائمی بدون انسداد را فراهم می­کند. از این وسیله در مواردی که یک یا چند دندان آسیا در یک قوس دندانی افتاده باشد، استفاده می­شود.

قوس نگهدارنده زبانی

از این وسیله دهانی برای حفظ دندان­های پشتی در دو طرف فک ، مورد استفاده قرار می­گیرد.

فضا نگهدار روکش و حلقه

این نوع فضانگهدار در واقع یک نوع روکش دندان است که روی دندان طبیعی مجاور جای خالی قرار می‌گیرد و یک حلقه دارد که در جای خالی مینشیند.

فضا نگهدار زبانی یا لینگوال

این مدل برای حفظ جای خالی بیش از یک دندان استفاده می‌شود. معمولا این فضا نگهدار دوطرفه است و به دندانهای عقبی چسبانده می‌شود.

قوس ترانسپلاتال

این وسیله دهانی نیز با نصب روی فک بالا، توسط سیم به دندان­های مجاور وصل شده و فضا را در هر دو طرف قوس دندانی حفظ می‌کند.

فضا نگهدار یک طرفه

این وسیله دهانی به وسیله یک حلقه فلزی به یک یا دو دندان مجاور متصل می شود تا ثابت بماند.

مراقبت از فضا نگهدار دندان چگونه باید باشد؟

مراقبت از فضا نگهدار دندان همانند مراقبت از دندانهای دیگر است. والیدن باید درمراقبت ازاین وسیله به فرزندان خود کمک کنند. باید بهداشت دهان به درستی رعایت شود تا وجود فضا نگهدار باعث جمع شدن پلاک و باکتری و در نتیجه عفونت لثه یا پوسیدگی دندانهای اطراف نشود.

باید هنگام مسواک زدن، با دقت فضانگهدار نیز تمیز شود تا جرم و پلاک چسبیده به آن جدا شود.

همچنین با نخ دندان نیز باید لا به لای دندان ها و فضا نگهدار با دقت تمیز شود.

از خوردن خوراکی های چسبنده مانند: شیرینی‌جات چسبنده و کشدار و جویدن آدامس پرهیز کنید، چون ممکن است به زوایای مختلف این وسیله بچسبد و جدا کردن آن سخت باشد.

از فشار وارد کردن و تکان دادن فضانگهدارها با انگشت و یا زبان خودداری کنید.

معاینات منظم دندانپزشکی

در صورت در آمدن آن، با دندانپزشک تماس بگیرید.

روکش‌کردن دندان‌های شیری

در شرایط خاصی ممکن است دندانپزشک ازروکش های فولادی ضد زنگ که به رنگ فلزی هستند تجویز کند. این شرایط عبارتند از: ترمیم دندان‌های شیری یا دایمی جوان با پوسیدگی زیاد، ترمیم دندان‌های با ناهنجاری ارثی و ژنتیکی، ترمیم پس از درمان ریشه دندان شیری یا دایمی که خطر شکستگی ساختمان تاج دندان باقی‌مانده زیاد است، ترمیم دندان شکسته و ترمیم دندان‌ها در افراد ناتوان یا کسانی که بهداشت دهان و دندان را بدرستی رعایت نمی‌کنند واحتمال دارد سایر مواد در دهان آنها با شکست روبه ‌رو شود.

روکش کردن دندان های شیری با چسباندن مواد خاصی به دندان انجام می‌شود. این فرآیند در لق شدن دندان های شیری و رویش جایگزین آن یعنی دندان دایمی مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما در صورتی که روکش لق شده بود، بلافاصله به دندانپزشک مراجعه نمایید تا مجدداً آن را با دندان تطابق داده و بچسباند. لازم به ذکر است که بلع احتمالی روکش بسیار نادر بوده و جای نگرانی وجود ندارد زیرا در صورت وقوع معمولاً بدون هیچ مشکلی در عرض ۷ تا۱۰ روز دفع می‌گردد.

در این مقاله سعی کردیم تا شما را با اهمیت استفاده از فضانگهدارها و انواع آنها آشنا سازیم. امیدواریم این مطالب برای شما سودمند بوده باشد. اگر سوالی در رابطه با فضانگهدارنده ها از ما دارید لطفا در قسمت کامنت ها برایمان ارسال کنید. از همراهی شما متشکریم.